Cơ bản về ca hát [cũng như cho rapper chúng ta] ! " Ai cũng nên đọc nếu muốn thành ca sĩ "

Lấy hơi trong ca hát
Như đã biết, việc lấy hơi không chỉ nhằm mục đích cung cấp dưỡng khí cho cơ thể, cũng như cung cấp làn hơi cho việc phát thanh, nhưng còn góp phần biểu hiện ý nghĩa, nội dung, tình cảm của bài hát, có nhiều trường hợp lấy hơi khác nhau mà người ca viên cần biết và làm quen. Đằng khác, cũng có một số nguyên tắc trong việc lúc nào nên hay không nên lấy hơi và những lợi ích của việc lấy hơi như thế nào.

I. ÍCH LỢI CỦA VIỆC CHỦ ĐỘNG LẤY HƠI

1. Việc chủ động lấy hơi lúc khởi tấu cũng như trong bài hát, sẽ làm cho tiếng hát được đầy đặn và có năng lực hơn. Nhiều người than hơi của mình ngắn, hoặc tiếng yếu, một phần lớn, là không lấy hơi đúng cách, hoặc không ý thức để lấy hơi đúng lúc.
2. Ích lợi lớn lao khác là giúp cho toàn thể ca viên bắt đầu câu hát được đều đặn và sắc bén. Nhiều ca đoàn khởi tấu chưa đều, phần nhiều là do chưa tập lấy hơi chủ động.

II. CÁC TRƯỜNG HỢP LẤY HƠI

Người ta thừơng phân biệt bốn trường hợp chính như sau :
1. Lấy hơi lớn :
Là lấy hơi một cách thong dong, không vội vàng, thường thực hiện ở chỗ có dấu lặng tương ứng với một phách trong nhịp độ vừa (giống như dấu chấm trong bài văn).
Thí dụ 1 :
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 529x119.

2. Lấy hơi nhỏ :Là lấy hơi ngắn hơn, dưới một phách cho đến 1/4 phách, thường gặp ở cuối tiết nhạc (chi nhạc), (giống như dấu phẩy trong bài văn).
Thí dụ 2 :

3. Lấy hơi trộm :
Là lấy hơi thật nhanh và nhẹ nhàng như là không lấy hơi vậy (không để người khác nhận ra). Thường áp dụng trong câu nhạc dài, cần lấy hơi bổ sung mà vẫn bảo toàn ý nghĩa lời ca, hoặc trong chỗ ngắt câu phù hợp với ý nghĩa lời ca. Ký hiệu bằng dấu phải ('), trong thanh nhạc dùng (v).
Thí dụ 3 :

4. Cướp hơi :

Là lấy hơi thật nhanh và mạnh mẽ, thường xảy ra ở những đoạn nhạc sôi nổi, hùng tráng, hoặc lúc chuẩn bị cho cao trào của bài hát. Đây là một kỹ xảo cao trong nghệ thuật ca hát, cần phải chú ý rèn luyện công phu (xem thêm đoạn Ha-lê-lui-a cuối bài Lạy Nữ Vương Thiên Đàng).
Thí dụ 4 :

Trong hợp ca, có những câu nhạc dài, hoặc những chỗ ngân dài không được để đứt hơi, các ca viên phải nối hơi bằng cách thay nhau, kẻ trước người sau lấy hơi trộm : khi tiếp tục lại, phải vào bè nhẹ nhàng cũng như lúc mình hết hơi vậy.

III. CÁC NGUYÊN TẮC LẤY HƠI TRONG BÀI HÁT

Trong câu nói, muốn đảm bảo ý nghĩa, ta chỉ ngắt sau một cụm từ, hoặc dừng lại sau một câu đầy đủ ý nghĩa. Trong bài hát cũng vậy, nhưng đôi khi cũng có những trường hợp ngoại lên, buộc ta phải ngắt cầu nhiều hơn là câu văn cho phép. Hoặc buộc ta phải hát luôn, không ngừng sau mỗi cụm từ, như trong câu nói có thể cho phép.
Trong những trường hợp đó, ta nên theo một số nguyên tắc sau :
1. Bình thường, lấy hơi trước mỗi câu hát (lúc khởi tấu cũng như trong bài hát) hoặc chỗ bài hát ghi dấu lặng (xem Td 1 và 2 ở trên) : có chỗ xem ra không cần lấy hơi, nhưng tác giả cố ý ghi dấu lặng để ca viên lấy ơi cho đồng đều, nhịp nhàng (xem đoạn “Bút tôi reo như ... Td 5 dưới đây).
2. Câu hát dài cần ngắt để lấy hơi bổ sung, thì nên ngắt nơi nào có đủ nghĩa (xem Td 4 : ngắt sau “Chúa cho con trời mới đất mới” tương đối đủ nghĩa).
3. Không lấy hơi vụn vặt, cứ 2, 3 chữ đã ngưng để lấy hơi (xem Td 4 : không nên lấy hơi như sau “Chúa cho con / trời mới / đất mới ... con / sẽ ca ngợi ...).
4.Không lấy hơi ở giữa các từ kép như Thiên Chúa, yêu thương ...

IV. NHỮNG ĐIỂM CẦN LƯU Ý

1. Theo nhịp độ :
Nếu hát loại bài với nhịp độ thong thả, thì lấy hơi vào cũng thong thả (xem “Khúc Nhạc Cảm Tạ"). Gặp loại bài sôi nổi, thì lấy hơi cũng phải nhanh nhẹn, nhịp nhàng đáp ứng yêu cầu tốc độ của bài hát (A-ve Ma-ri-a 2 đoạn C).

Thí dụ 5 :

2. Theo sắc thái :
Gặp đoạn nhạc sắp hát rời, thì lấy hơi chuẩn bị cũng phải lấy hơi rời, nghĩa là lấy hơi nhanh rồi nén hơi chờ đợi cho đến khi hát các âm thanh rời.
Thí dụ 6 :
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 507x197.

{ PHẦN THỰC TẬP

1.Tập lấy hơi theo các thí dụ trên, đặc biệt lấy hơi trộm (thí dụ 3); lấy hơi rời(thí dụ 6); cướp hơi (thí dụ 4, 5 và Ha-lê-lui-a cuối của bài “Lạy Nữ Vương Thiên Đàng” - Lm Ngô Duy Linh).
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 535x122.


2. Tập các mẫu thanh nhạc :
Mẫu 8 :

* Yêu cầu 1, 2, 3 : như các mẫu trước + đọc chéo các nguyên âm ô - a - ô, a - ô - a
* Yêu cầu 4 : liền tiếng, vươn lên từ từ cho đến dấu Mi - Sol thì nhẹ lại. Tập quãng ba : chú ý hát chuẩn xác cao độ nhóm 4 dấu “Mi - Sol - Fa - Re”.
Mẫu 9 :

* Yêu cầu :
1. Lấy hơi theo khẩu hình “i” - Nén hơi.
2. Móc nối M với i - ê - a cho mềm mại, phóng âm thanh ra phía trước.
3. Gắng sao cho âm sắc của nguyên âm ê và a cũng gần giống như âm i.
4. Hát liền tiếng, vươn tiếng dần 2 phách đầu, đến dấu Sol đặt nhẹ rồi cho sống lại bằng cách vươn tiếng + lấy hơi trộm và bắt vào chữ Ma cường độ ngang với phách 2 của dấu Sol, rồi hát nhẹ dần lại ở các phách còn lại cho đến hết câu. Chú ý chuẩn xác cao độ, không nặng nề, dựa nhẹ lên các dấu đầu phách, không để các dấu ở nửa phách sau lộ ra quá rõ ràng. Nhớ giữ nguyên khẩu hình chữ a cho đến hết câu, lồng ngực căng, bụng hơi ép dần khi gần hết câu, nếu không nét nhạc đi xuống thường có khuynh hướng buông lỏng, sẽ làm xuống cung.
Mẫu 10 :

* Yêu cầu :
1. Lấy hơi theo khẩu hình “i” - Nén hơi
2. Móc nối M với i - ê - a cho mềm mại, phóng âm thanh ra phía trước.
3. Mượn vị trí của Mi để đọc các chữ Ma, Mô, Mê, tạo cho các chữ sau có âm sắc sáng như i, càng lên cao, phải buông lỏng hàm dưới, nâng hàm ếch mềm, đầu như muốn nhìn từ trên cao xuống để dằn thanh quản thấp xuống, môi trên hơi nâng lên, mũi như muốn phồng lên để tăng độ vang cho âm thanh. Khi hát xuống thấp, môi trên hơi úp xuống che răng trên.
4.Liền tiếng + lấy hơi trộng : ngân dài dấu Fa gần đủ 2 phách như mình không định lấy hơi, sau đó vừa đổi khẩu hình sang chữ Mô vừa “nuốt” trộm hơi vào.



Mẫu 11 :
* Yêu cầu 1,2,3 : như mẫu 10 trên đây.
* Yêu cầu 4 : Môi càng hát nhanh càng mềm mại, không “nhai” tiếng. Càng lên cao, càng hát nhanh, phải tạo cảm giác điểm tựa âm thanh từ vùng xương chậu để phóng luồng hơi luôn luôn hướng lên phía sống mũi. Chỉ hát một hơi, không để mất vị trí dội âm trước mặt, giống như ta cầm vòi xịt nước lên cao, hướng về một điểm trước mặt, giữa môi trên và trán, nơi mà ta cảm thấy âm thanh vang rõ và đẹp nhất. Lúc đầu mỗi người gắng hướng làn hơi tìm xem “điểm” nào cho ta âm thanh vang đẹp nhất. Khi tìm được vị trí rồi, không cần phải tốn nhiều hơi, mà nghe âm thanh vẫn vang rõ. Vai trò của hàm ếch mềm và mỗi trên rất quan trọng để hướng dẫn làn hơi đi vào đúng vị trí. (Cũng có thể làm quen với dội âm trước mặt, bằng cách thực tập đọc sách phóng âm thanh ra trước, không cần đẩy hơi mạnh mà âm thanh vẫn vang vọng tới cuối phòng).
Kỹ thuật cho vocalist
(hàng lượm lặt)

+ Mở thanh quản ( hay là mở họng ) : Để có thể hát cao hơn , bền hơn mà ko bị đau họng sau mỗi trận karaoke ta từng khổ sở với mấy bài sến . Sau khi lấy hơi để "lên" 1 đoạn nào đó bạn phải uốn lưỡi sao cho nó có hình chữ U khi nhìn vào . Thật ra tớ thấy cách tốt nhất để kiểm tra xem mình đã hát đúng hay chưa là nên tập trước GƯƠNG , soi vào đó mà thấy rõ cái hột gà và cái lưỡi nó lõm xuống thì tức là bạn mở họng đúng cách .

+ Khẩu hình : Tức là liên quan đến cách phát âm . Khi hát lời 1 bài , bạn phải mở rộng miệng , phát âm cố gắng sao cho rõ ràng từng chữ . Để ý thấy các singer chuyên nghiệp như Lan Anh , TRọng Tân ... đều có khẩu hình rất chuẩn .


+ Ngoài ra khi bạn hát nên để ý 1 số điểm sau : Hàm dưới phải mềm , tránh căng cứng .

+ Nên giữ họng cho tốt = cách vệ sinh răng miệng hehe , dùng nứớc muối thì càng tốt . Tập sướng âm vào buổi sáng sớm là tốt nhất . Bắn thuốc nhiều thì phá giọng ghê lắm .

1. Thổi nến- (tập thở):
Thắp 1 ngọn nến để cách xa khoảng 50 phân hoặc hơn (ngồi trong phòng kín gió). Lấy hơi sâu và thổi thật đều hơi sao cho ngọn nến nó rung đều hoặc nghiêng đi 1 góc cố định nào đó cho đến khi dứt hơi. Mục đích là để ta có thể lấy dc hơi dài và điều chỉnh hơi đều. Vì thường thì khi sắp hết hơi thì độ mạnh của hơi thổi ra hay bị giảm nên phải cố gắng điều chỉnh làm sao để từ khi bắt đầu thổi đến khi ngắt là phải có 1 độ mạnh như nhau (ta có thể thấy dc điều đó qua ngọn nến), khi dứt hơi là khi ko còn khả năng thổi mạnh như ban đầu nữa ấy (đoạn này là khó nhất, nhưng cũng là đoạn cần thiết nhất). he he lúc đầu thổi dc 2 đến 3 hơi là thấy trăng sao mọc liền à

2.Ngụp nước : để luyện âm ("a" và " i" thôi) để phát âm dc hay và chuẩn
Luyện âm "a" là dễ nhất trong tất cả các âm . Và âm "i" đúng là cái loại khó nhất, em xin bổ xung thêm là âm i phải đẩy lên mũi thì ta sẽ hát dc tốt và dc tiếng đẹp hơn. Chính vì thế bài tập ngụp nước sẽ giúp chúng ta rất nhiều.
Lấy 1 chậu nước sạch, đặt lên ghế cao càng tốt để người ta khỏi bị gập quá khi ngụp. Hít 1 hơi thật sâu, ngụp mặt vào chậu nước (tai phải ở trên mặt nước) và bắt đầu nói hoặc hát từng câu mà có âm a và âm i. Âm a đơn giản bạn chỉ cần phát 1 hơi chữ a cũng dc (Nhưng nên đi vào câu hát thì sẽ tốt hơn) sao cho bạn nghe dc tiếng a đấy gần dc như nghe "trên bờ" là đạt. Các bạn cứ thử dần dần rồi sẽ khám phá ra nhiều điều thú vị. Còn âm i cũng cách làm như vậy với câu hát nào có

âm i ở cuối câu hay đơn giản repeat từ "bình minh" cũng dc. Bạn sẽ biết là âm i có đẩy lên mũi không qua việc bóng khí sẽ thoát ra từ mũi bạn. Phải cố gắng và phải luyện đấy vì có thể bạn sẽ bị sặc nước vào mũi vì cái trò này đấy. Chăm chỉ chiêu này thì khi hát, âm i của bạn cực đẹp. bạn cũng có thể dùng cách này để luyện cao độ (tăng dần tông lên), nói chung là chiêu này lợi hại lắm đó (có 1 cái rất lợi là nó đỡ ồn ào, nước giảm thanh tốt lắm ha ha)

3. Luyện cao độ với đàn: gọi là luyện Mi - Ma
VD với đàn guitar, 3 nốt thấp nhất là Mì Fa Sol thì bạn tập như sau: đánh Són - Fa - Mì ; Són - Fa - Mì tương ứng với việc đánh như thế là phát âm Mí i ì ; Má a à. Sau đó lại tăng lên nửa cung và lặp lại mi ma như trên. Phải cố gắng đến mức cao nhất có thể. Tập với piano thì ngon nhất. Anh em ta ko có thì soạn trong guitar-Pro mà chiến.
Đấy là 3 chiêu cơ bản và rất lợi hại đấy, còn thiếu sót j thì các bác bổ xung thêm nhá.
Trước đây em chỉ với lên đến són là phọt cứt rồi, sau một thời gian tập mấy chiêu này ( cực lười tập) cao độ của em cũng đã tăng lên dc 1 nốt rồi đấy. Mịa, mình mà chăm tập thì......